Kategoria:Archidiecezja Gnieźnieńska

To jest zalążek artykułu Archidiecezja Gnieźnieńska. Możesz go rozwinąć i uzupełnić lub poddać weryfikacji.
Jeśli uznasz że artykuł jest kompletny zaznacz ten fakt w Dyskusja kategorii:Archidiecezja Gnieźnieńska o dokumencie.

Archidiec. Gnieźnieńska

inne nazwy: Brak danych

łac. Archidiaecesis Gnesnensis

Strona oficjalna

Linki do stron parafialnych

Informacje podstawowe

• Ustanowiona: 999 r.

• Zniesiona: istnieje nadal

• Metropolia: Gnieźnieńska (999 - nadal)

Biskupi

Lista biskupów ujęta jest na stronie.

[1]

Historia archidiecezji

Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej abp Jana Łaskiego

Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej abp Jana Łaskiego T1

Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej abp Jana Łaskiego T2

• 999 r. - ustanowiono archidiecezję

• 1000 r. - nastąpiła realizacja dekretu o erekcji archidiecezji

• 1418 r. - Gniezno ustanowiono siedzibą prymasów Polski

• 1515 r. - Gniezno ustanowiono siedzibą legatów papieskich

• 1821 r. - od dn. 16 lipca obowiązywała unia personalna aeque principaliter z Archidiecezją Poznańską

Trwała ona do dn. 4 marca 1946 r.

• 1939 r. - do 1945 r. archidiecezja znalazła się na obszarach adm. niemieckiej

- okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie (40 parafii)

- reszta w Kraju Warty

Linia demarkacyjna biegła wzdłuż południowych granic powiatów: toruńskiego, bydgoskiego i wyrzyskiego. Podział ten jest istotny, bo różną politykę wyznaniową prowadzili Niemcy w obydwu okręgach.

Rzymsko-Katolicki Kościół narodowości niemieckiej, dysponował 11 kościołami (Biechowo, Broniszewice Nowe, Dziekanowice, Gniezno - św. Trójca (wcześniej św. Jan Chrzciciel), Inowrocław - najpierw Zwiastowanie NMP, potem św. Mikołaj, Jarocin - św. Marcin, Pleszew - św. Jan, Racendów, Strzydzewiec, Wągrowiec - św. Jakub, Wieczynek).

• 1942 r. - do 1945 r. w Kraju Warty były otwarte tylko 39 kościoły parafialne i 2 kościoły nieparafialne nie licząc kosciołów niemieckich

• 1946 r. - od dnia 4 marca unia ad personam z Archidiecezją Warszawską

Trwała ona do 1992 r.

Kapituły

Uzupełnić

Zasięg terytorialny

• 1108 r. - przed tym rokiem prawdopodobnie powstał Archidiakonat Gnieźnieński

• 1136 r. - w dn. 7 lipca obejmowała:

- Kasztelanie: gnieźnieńską, ostrowską, łeknińską, nakielską, żnińską, kaliską, czestramską (nad Baryczą), rudzką, część milickiej, sieradzką, spicimierską, małogoską, rozpierską, łęczycką, łowicką, wolborską, żarnowską i skarżyńską oraz niezidentyfikowane kasztelanie "Trablovici et Radlici"

• 1140 r. - obszar Archidiecezji ok. tego roku

Źródło: Strona par. Łęgowo

• 1218 r. - przed tym rokiem powstał Archidiakonat Łęczycki

• 1226 r. - po tym roku powstał Archidiakonat Pomorski

• 1226 r. - po tym roku jurysdykcji podlegała kasztelania słupska

• 1234 r. - przed tym rokiem powstał Archidiakonat Kaliski

• 1239 r. - przed tym rokiem powstał Archidiakonat Rudzki zwany później "territorium Vielunense"

• 1301 r. - przed tym rokiem powstał Archidiakonat Uniejowski

• 1306 r. - przed tym rokiem powstał Archidiakonat Kurzelowski

• 1307 r. - Bp Henryk Wachholz wcielił samowolnie kasztelanię słupską na powrót do Diecezji Kamieńskiej

(spór o tę kasztelanię toczył się jeszcze w 1319 r. przed trybunałem papieskim)

• 1307 r. - Archidiakonat Pomorski został podporządkowany ????

• 13?? - w II poł. XIV w. nastąpiły drobne zmiany na granicy z Diecezją Poznańską i Diecezją Krakowską

Włączono do archidiecezji:

- Parafia Żoń

- Parafia Grylewo

- Parafia Jaktorowo

- Parafia Kłobuck

- Parafia Krzepice

• 14?? r. - w poł. XV w. Parafia Czestram została wcielona do Diecezji Poznańskiej

• 1512 r. - ok tego roku opracowano pierwszy spis parafii w "Liber beneficiorum" Abp. Jana Łaskiego

Archidiecezja liczyła wówczas ok. 680 parafii w 14 dekanatach podległych:

- Archidiakonat Gnieźnieński

- Archidiakonat Uniejowski

- Archidiakonat Łęczycki

- Ustalić nazwy dekanatów i podległość

• 1512 r. - w dn. 20 października utworzono Archidiakonat Kamieński

W jego skład weszły:

- Dekanat Więcbork (15 parafii)

- Dekanat Człuchów (11 parafii)

- Dekanat Kcynia (12 parafii)

- Dekanat Łobżenica (12 parafii)

- Dekanat Nakło (11 parafii)

- Dekanat Tuchola (8 parafii)

- Dekanat Żnin (19 parafii)

• 1522 r. - powstał Archidiakonat Łowicki

• 1583 r. - Archidiakonat Kamieński obejmował Czyżby dane szczątkowe?:

- Dekanat Chojnice

- Dekanat Tuchola

• 1583 r. - do 1589 r. trwała reorganizacja i rozbudowa sieci dekanalnej

- Ustalić szczegóły

• 16?? r. - od pocz. XVII w. do poł. XVIII w. archidiecezja podzielona była na 40 dekanatów

- Ustalić nazwy

• 1765 r. - w dn. 9 maja przekazano do Diecezji Włocławskiej parafie tzw. "Klucza wolborskiego"

- parafia łódzka

- Ustalić pozostałe nazwy

• 1772 r. - przed I rozbiorem Polski obejmowała:

- Archidiakonat Gnieźnieński:

- Dekanat Gniezno - św. Michała

- Dekanat Gniezno - św. Piotra i Pawła

- Dekanat Gniezno - św. Trójcy

- Dekanat Konin

- Dekanat Łekno

- Dekanat Słupca

- Dekanat Sompolno

- Dekanat Żnin

- Archidiakonat Kaliski:

- Dekanat Kalisz

- Dekanat Krotoszyn

- Dekanat Pleszew

- Dekanat Staw

- Dekanat Stawiszyn

- Archidiakonat Kamieński:

- Dekanat Człuchów (1 par. w Brandenburgii)

- Dekanat Łobżenica

- Dekanat Nakło

- Dekanat Tuchola

- Dekanat Więcbork

- Archidiakonat Kurzelowski:

- Dekanat Kurzelów

- Dekanat Małogoszcz

- Dekanat Opoczno

- Dekanat Przytyk

- Dekanat Skrzynno

- Dekanat Żarnów

- Archidiakonat Łęczycki:

- Dekanat Kłodawa

- Dekanat Kutno

- Dekanat Łęczyca

- Dekanat Tuszyn

- Dekanat Zgierz

- Archidiakonat Łowicki:

- Dekanat Łowicz

- Dekanat Rawa Mazowiecka

- Dekanat Skierniewice

- Archidiakonat Uniejowski:

- Dekanat Brzeźnica

- Dekanat Lutomiersk

- Dekanat Radomsko

- Dekanat Szadek

- Dekanat Uniejów

- Dekanat Warta

- Terytorium wieluńskie (formalnie w Archidiakonacie Uniejowskim):

- Dekanat Krzepice

- Dekanat Ruda

- Dekanat Wieruszów

• 17?? r. - w II poł. XVIII w. zostały utworzone:

- Dekanat Lutomiersk

- Dekanat Rogowo

- Dekanat Kcynia

Aż do III rozbioru archidiecezja była podzielona na 43 dekanaty.

- Ustalić nazwy

• 1787 r. - archidiecezja posiadała:

- 8 archidiakonatów, Ustalić nazwy

- 3 oficjalaty generalne (Gniezno, Łowicz, Kamień Kraj.),

- 41 dekanatów Ustalić nazwy

- 808 parafii (w tym 666 w Polsce i 142 w zaborze pruskim),

- 11 kolegiat,

- 1140 kościołów i kaplic (w tym 104 kaplice publiczne i 52 kościoły szpitalne),

Pod względem wyznaniowym było na jej terenie 25551 Protestantów i 23721 Żydów.

• 1805 r. - do nowo utworzonej Diecezji Kieleckiej przekazano:

- Ustalić nazwy dekanatów, Wcześniej był to oficjałat ???? obejmujący tereny na południe od rzeki Pilicy, które weszły w skład zaboru austriackiego.

• 1815 r. - na Kongresie Wiedeńskim uchwalono nowy podział ziem polskich

W granicach zaboru pruskiego znalazło się tylko 26-29% dawnego terytorium arcybiskupstwa ze 178 parafiami, natomiast 429 parafii było na terenie zaboru rosyjskiego.

Ustalić szczegóły

• 1818 r. - przekazano do Diecezji Włocławskiej i Diecezji Warszawskiej tereny, które znalazły się w zaborze rosyjskim

Ustaić szczegóły

• 1818 r. - w dn. 30 czerwca przekazano do Diecezji Kujawsko-Kaliskiej (273 parafie):

Ustalić nazwy dekanatów

• 1821 r. - w dn. 16 lipca:

- nastąpiła likwidacja Archidiakonatu Kamieńskiego

- przekazano do Diecezji Chełmińskiej:

- Dekanat Człuchów

- Dekanat Tuchola

- Dekanat Kamień

- z Diecezji Włocławskiej włączono (czy 30 czerwca?):

- Archidiakonat Kruszwicki

- Dekanat Gniewkowo

- Dekanat Inowrocław

- Dekanat Kruszwica

- parafie zawiślańskie

- część dekanatu wolborskiego

- Ustalić zakres

Odtąd, aż do nowej reorganizacji terytorialnej w XX w., obszar archidiecezji składał się z trzech enklaw:

- największej:

- Dekanat Gniezno - św. Michała

- Dekanat Gniezno - św. Piotra i Pawła

- Dekanat Gniezno - św. Trójcy

- Dekanat Nakło

- Dekanat Bydgoszcz

- Dekanat Gniewkowo

- Dekanat Inowrocław

- Dekanat Kcynia

- Dekanat Żnin

- Dekanat Rogowo

- Dekanat Kruszwica

- Dekanat Łekno

- Dekanat Powidz

- Dekanat Pleszew

- drugiej:

- Dekanat Ołobok

- trzeciej (oddzielonej Diecezją Poznańską):

- Dekanat Krotoszyn

• 1845 r. - archidiecezja podzielona była na 17 dekanatów, 211 parafii, 11 filii

- Ustalić szczegóły

• 18?? r. - w II poł. XIX w. nastąpiła likwidacja kilku parafii

Ustalić

• 1890 r. - został ustanowiony Dekanat Łobżenica

• 1916 r. - został ustanowiony Dekanat Pobiedziska

• 1918 r. - został ustanowiony Dekanat Czermin

- Archidiecezja była podzielona na 19 dekanatów (208 parafii)

- Ustalic nazwy

• 1921 r. - Dekanat Bydgoszcz został podzielony na:

- Dekanat Bydgoszcz - Miejski

- Dekanat Bydgoszcz - Podmiejski

• 1922 r. - w dn. 25 września nastapiło erygowanie Parafii Damasławek

Do 1924 r. zostało powołanych do życia 12 dalszych parafii (w tym 5 w Bydgoszczy i 3 w Inowrocławiu).

• 1923 r. - w tym roku nastąpiło:

- zlikwidowanie:

- Dekanat Gniezno - św. Michała Zbarskiego

- Dekanat Gniezno - św. Piotra i Pawła

- Dekanat Gniezno - św. Trójcy

- powołanie:

- Dekanat Gniezno

- Dekanat Września

- Dekanat Janowiec

- Dekanat Trzemeszno

• 1925 r. - wg schematyzmu obejmowała 21 dekanatów:

- Dekanat Gniezno

- Dekanat Bydgoszcz - Miejski

- Dekanat Bydgoszcz - Podmiejski

- Dekanat Czermin

- Dekanat Gniewkowo

- Dekanat Janowiec

- Dekanat Inowrocław

- Dekanat Kcynia

- Dekanat Krotoszyn

- Dekanat Kruszwica

- Dekanat Łekno

- Dekanat Łobżenica

- Dekanat Nakło

- Dekanat Ołobok

- Dekanat Pleszew

- Dekanat Pobiedziska

- Dekanat Powidz

- Dekanat Rogowo

- Dekanat Trzemeszno

- Dekanat Września

- Dekanat Żnin

• 1925 r. - od dn. 10 lutego do dn. 2 sierpnia erygowane były 34 parafie

(z tego cztery wkrótce znalazły się w granicach archidiecezji poznańskiej)

Ustalić listę

• 1925 r. - jedna parafia została przekazana do Archidiecezji Poznańskiej

Która ?

• 1925 r. - w dn. 25 marca:

- przyłączono z Archidiecezji Poznańskiej (23 parafie) :

- Dekanat Miłosław

- Dekanat Jarocin

- przekazano do Archidiecezji Poznańskiej (24 parafie):

- Dekanat Ołobok

- Dekanat Krotoszyn

W ten sposób zlikwidowano istniejące dotychczas enklawy i archidiecezja otrzymała jedno zwarte terytorium. W jej skład wchodziły etnograficznie: Ziemia Gnieźnieńska, Ziemia Pałucka, część Ziemi Zbarskiej i część Kraińskiej oraz Kujawy Zachodnie i Białe.

• 1926 r. - do 1939 r. powstało 10 nowych parafii

Ustalić listę

• 19?? r. - zlikwidowamo Parafię Górka Klaszt.

• 1939 r. - Archidiecezja obejmowała:

- 21 dekanatów (261 parafii i 24 kościoły nieparafialne).

- Dekanat Gniezno (4 parafie)

- Dekanat Bydgoszcz - Miejski (7 parafii)

- Dekanat Bydgoszcz - Podmiejski (8 parafii)

- Dekanat Żnin (21 parafii)

- Ustalić pozostałe nazwy

Pozostałe dekanaty obejmowały od 12 do 17 parafii.

• 1945 r. - do 1958 r. utworzono 15 nowych parafii

Ustalić listę

• 1950 r. - z dn. 1 stycznia:

- zlikwidowane zostały:

- Dekanat Bydgoszcz - Podmiejski

- Dekanat Janowiec

- Dekanat Łekno

- Dekanat Powidz

- utworzone zostały:

- Dekanat Bydgoszcz

- Dekanat Białośliwie

- Dekanat Kłecko

- Dekanat Mogilno

- Dekanat Szubin

- Dekanat Wągrowiec

- Dekanat Witkowo

- Dekanat Złotnik

W tym momencie archidiecezja była podzielona na 24 dekanaty.

- Ustalić nazwy

• 1952 r. - Dekanat Bydgoszcz został podzielony na:

- Dekanat Bydgoszcz I

- Dekanat Bydgoszcz II

• 1963 r. - w tym roku:

- zlikwidowano

- Dekanat Złotnik

- ustanowiono

- Dekanat Inowrocław II (dotychczasowy Dekanat Inowrocław oznaczono jako Dekanat Inowrocław I).

- Dekanat Bydgoszcz podzielono na Informacja sprzeczna?:

- Dekanat Bydgoszcz I

- Dekanat Bydgoszcz II

- Dekanat Bydgoszcz III

- Dekanat Bydgoszcz IV

• 1966 r. - do 1970 r. utworzono 20 nowych parafii

Ustalić listę

• 1971 r. - do 1979 r. utworzono 27 nowych parafii

Ustalić listę

• 1980 r. - do 1991 r. utworzono 33 nowe parafie

Ustalić listę

• 1984 r. - w dn. 1 lipca z Dekanatu Gniewkowo wydzielono Dekanat Toruń - Podgórz

• 1984 r. - w tym roku:

- ustanowiono:

- Dekanat Pakość

- Dekanat Strzelno

- Dekanat Złotniki Kujawskie

- zniesiono:

- Dekanat Inowrocław II

• 1991 r. - w styczniu:

- reaktywowano Dekanat Inowrocław II

- podzielono Dekanat Gniezno na:

- Dekanat Gniezno I

- Dekanat Gniezno II

• 1992 r. - w dn. 1 stycznia ?? archidiecezja była podzielona na (356 parafii):

- Dekanat Gniezno I

- Dekanat Gniezno II

- Dekanat Białośliwie

- Dekanat Bydgoszcz I

- Dekanat Bydgoszcz II

- Dekanat Bydgoszcz III

- Dekanat Bydgoszcz IV

- Dekanat Czermin

- Dekanat Gniewkowo

- Dekanat Inowrocław I

- Dekanat Inowrocław II

- Dekanat Jarocin

- Dekanat Kcynia

- Dekanat Kłecko

- Dekanat Kruszwica

- Dekanat Łobżenica

- Dekanat Miłosław

- Dekanat Mogilno

- Dekanat Nakło

- Dekanat Pakość

- Dekanat Pleszew

- Dekanat Pobiedziska

- Dekanat Rogowo

- Dekanat Strzelno

- Dekanat Szubin

- Dekanat Toruń - Podgórz

- Dekanat Trzemeszno

- Dekanat Wągrowiec

- Dekanat Wierzchucin

- Dekanat Września

- Dekanat Złotniki Kujawskie

- Dekanat Żnin

• 1992 r. - pomiędzy 1 stycznia a 25 marca

- z Diecezji Chełmińskiej przyłączono:

- Dekanatem Fordon

Brak dekretu w Orędownikach Diec. Chełmińskiej

Po wyjaśnieniu nanieść informacje na stronę Diec. Chełmińskiej, Dekanatu Fordon i parafii wchodzących w jego skład

• 1992 r. - w dn. 25 marca:

Do Diecezji Pelplińskiej przekazano:

- Dekanat Wierzchucin Królewski

- Dekanat Fordon (w części leżącej poza granicami administracyjnymi miasta Bydgoszcz)

Do Diecezji Kaliskiej przekazano:

- Dekanat Czermin

- Dekanat Jarocin

- Dekanat Pleszew

Do Diecezji Toruńskiej przekazano:

- Dekanat Toruń - Podgórz

Tym samym diecezja obejmowała:

- Dekanat Gniezno I

- Dekanat Gniezno II

- Dekanat Białośliwie

- Dekanat Bydgoszcz I

- Dekanat Bydgoszcz II

- Dekanat Bydgoszcz III

- Dekanat Bydgoszcz IV

- Dekanat Gniewkowo

- Dekanat Inowrocław I

- Dekanat Inowrocław II

- Dekanat Kcynia

- Dekanat Kłecko

- Dekanat Kruszwica

- Dekanat Łobżenica

- Dekanat Miłosław

- Dekanat Mogilno

- Dekanat Nakło

- Dekanat Pakość

- Dekanat Pobiedziska

- Dekanat Rogowo

- Dekanat Strzelno

- Dekanat Szubin

- Dekanat Trzemeszno

- Dekanat Wągrowiec

- Dekanat Witkowo

- Dekanat Września

- Dekanat Złotniki Kujawskie

- Dekanat Żnin

- oraz część Dekanatu Fordon, położonego w obrąbie granic administracyjnych miasta Bydgoszcz-Fordon (z Diecezji Chełmińskiej)

• 1992 r. - z dn. 1 kwietnia Dekanat Września podzielono na:

- Dekanat Września I

- Dekanat Września II

• 1992 r. - z dn. 16 kwietnia przyłączone do archidiecezji parafie Dekanatu Fordońskiego weszły w skład Dekanatu Bydgoszcz II

• 1992 r. - w dn. 18 października powołano Parafię Bydgoszcz-Fordon - św. Łukasza

• 1992 r. - z dn. 15 grudnia:

- dokonana została korekta granic archidiecezji w zakresie:

- Dekanat Pakość (przemianowany został na Dekanat Barcin)

- Dekanatu Gniezno I

- Dekanatu Gniezno II

- Dekanatu Inowrocław I

- Dekanat Mogilno

- Dekanat Szubin

- Dekanatu Żnin

- Ustalić zakres

- Nastąpił nowy podział dekanatów na terenie Bydgoszczy i utworzony został Dekanat Bydgoszcz V (Fordon)

- Dekanat Białośliwie został podzielony na Dekanat Wyrzysk i Dekanat Wysoka

- z Dekanat Wągrowiec został wydzielony Dekanat Damasławek

• 1995 r. - w dn. 1 stycznia:

- powołano Parafię Bydgoszcz - bł. Michała Kozala

- powołano Parafię Nieżychowo

• 1995 r. - w dn. 1 lipca powołano Parafię Kołaczkowo k. Szubina

• 1996 r. - w dn. 20 lutego Archidiecezja obejmowała:

- Dekanat Gniezno I

- Dekanat Gniezno II

- Dekanat Barcin

- Dekanat Bydgoszcz I (Północ)

- Dekanat Bydgoszcz II (Śródmieście)

- Dekanat Bydgoszcz III (Południe)

- Dekanat Bydgoszcz IV (Wyżyny)

- Dekanat Bydgoszcz V (Fordon)

- Dekanat Damasławek

- Dekanat Gniewkowo

- Dekanat Inowrocław I

- Dekanat Inowrocław II

- Dekanat Kcynia

- Dekanat Kłecko

- Dekanat Kruszwica

- Dekanat Łobżenica

- Dekanat Miłosław

- Dekanat Mogilno

- Dekanat Nakło

- Dekanat Pobiedziska

- Dekanat Rogowo

- Dekanat Strzelno (10 parafii)

- Dekanat Szubin

- Dekanat Trzemeszno

- Dekanat Wągrowiec

- Dekanat Witkowo

- Dekanat Września I

- Dekanat Września II

- Dekanat Wyrzysk

- Dekanat Wysoka

- Dekanat Złotniki Kujawskie

- Dekanat Żnin

• 1996 r. - w dn. 1 lipca:

- powołano Parafię Gniezno - Matki Boskiej Miłosierdzia

- powołano Parafię Nakło - NMP Królowej Polski

• 1996 r. - pod koniec roku archidiecezja liczyła 319 parafii

• 2004 r. - w dn. 25 marca:

- przekazano do Diecezji Bydgoskiej 12 dekanatów:

- Dekanat Bydgoszcz I (Północ)

- Dekanat Bydgoszcz II (Śródmieście)

- Dekanat Bydgoszcz III (Południe)

- Dekanat Bydgoszcz IV (Wyżyny)

- Dekanat Bydgoszcz V (Fordon)

- Dekanat Kcynia

- Dekanat Łobżenica

- Dekanat Nakło

- Dekanat Szubin

- Dekanat Wyrzysk

- Dekanat Wysoka

- Ustalić brakujący dekanat, prawdopodobnie jest to Łabiszyn

Pozostało 21 dekanatów Ustalić listę

- przyłączono z Diecezji Włocławskiej (27 parafii):

- Dekanat Golina (bez Parafii Kazimierz Biskupi)

- Dekanat Kleczew

- Dekanat Słupca

- Dekanat Zagórów

- przyłączono 4 dekanaty (26 parafii) z Archidiecezji Poznańskiej

Ustalić listę

Komunikat Nuncjatury Apostolskiej w Polsce z dn. 24.02.2004 r. opublikowany w Miesięczniku nr 2/2004.

• 2015 r. - aktualny podział ujęty w podkategoriach.